[ Pobierz całość w formacie PDF ]
odtwarzania. Badana, której wypowiedzi zamieszczono powyżej, spontanicznie stosowała
strategię układania historyjki, aby pomóc sobie w wydobywaniu słów. Bower i Clark (1969)
przeprowadzili eksperyment, który dotyczył bezpośrednio wpływu układania historyjek na
pamiętanie list słów. Powiedzieli badanym, aby zapamiętali listy 10 nie powiązanych słów,
układając historyjki zawierające te słowa. Jeden z badanych ułożył następującą historyjkę:
DRWAL WYSKOCZYA z lasu, PRZEZLIZGNA się wokół PAOTU obok KOLONII
KACZEK. Potknął się na MEBLACH, rozdarł swoje POCCZOCHY, gdy spieszył się do
PODUSZKI, na której leżała jego KOCHANKA.
Grupa kontrolna przez taki sam czas po prostu uczyła się tych słów. Badani z obu grup uczyli
się 12 list po 10 słów. Pod koniec eksperymentu zostali poproszeni o odtworzenie wszystkich
120 słów. Grupa eksperymentalna odtworzyła 94 procent słów, kontrolna natomiast tylko 14
procent. Ta bardzo wysoka różnica stanowi dowód znaczenia strategii wydobywania jako
wskazówek pamięciowych w swobodnym odtwarzaniu.
Układanie historyjek to tylko jeden z licznych sposobów, w jakie można usprawnić pamięć w
eksperymencie polegającym na swobodnym odtwarza
o,s
0 1 2 3 4 Liczba dodatkowych list
mu. Inna metoda polega na organizowaniu słów, aby ułatwić powstanie pomiędzy nimi
asocjacji. Przyjrzyjmy się następującej liście: pies, kot, mysz, krzeslo, kanapa, stól, mleko,
jajka, mado. Lista jest zorganizowana w kategorie - trzy zwierzęta, trzy meble i trzy pokarmy.
Jeżeli badani dostrzegą taką organizację kategorialną, skorzystają z niej, aby poprawić
odtwarzanie. Mogą oni odtworzyć o wiele więcej słów, gdy lista jest, w sposób widoczny,
zorganizowana w kategorie, jak w podanym przykładzie, niż gdy te same słowa są rozrzucone
przypadkowo na liście (Dallett, 1964). Jeżeli badani przypomną sobie jedno słowo z jakiejś
kategorii, łatwiej im przypomnieć sobie pozostałe, a następnie zająć się następną kategorią.
Pamiętanie jest jeszcze lepsze, jeżeli w trakcie sprawdzianu podaje się im nazwy kategorii, n~
przykład zwierzęta i pokarmy (Tulving i Osler, 1968; Tulving i Pearlstone, 1966). Chociaż te
słowa nie pojawiają się na liście, badani mogą używać ich do organizowania odtwarzania
29
KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl
poprzez generowanie różnych elementów danej kategorii, a następnie próbę rozpoznania,
które spośród nich widzieli na liście.
Jedna z teorii na temat tego, jak badani odtwarzają elementy w sytuacji '' swobodnego
odtwarzania, zakłada, że mają oni jakąś strategię generowania słów, które mogły być na
liście. Mogą oni rozpatrywać słowa, które przy- ; chodzą im na myśl, przypominać sobie
historyjki, które z nimi ułożyli, myśleć o kategoriach, które zauważyli. Za każdym razem, gdy
myślą o jakimś słowie, dokonują oceny rozpoznawczej, aby stwierdzić, czy jest to słowo,
którego uczyli się. Odtwarzają słowo, jeżeli potrafią je rozpoznać. Ta teoria odtwarzania jest
nazywana teorią generowania-rozpoznawania (Anderson i Bower, 1972; Kintsch, 1970b),
gdyż zakłada, że badani najpierw generują słowa, a następnie próbują rozpoznać je.
Teoria generowania-rozpoznawanża w swobodnym odtwarzanżu zaklada, że badani stosują
różne strategie dla generowania stów, a następnie próbują rozpoznać slowa, które
wygenerowali.
Mnemoniczne strategie odtwarzania
%7łycie codzienne dostarcza sytuacji analogicznych do sytuacji swobodnego odtwarzania.
Możemy chcieć zamieścić szereg stwierdzeń w przemówieniu, które powinno być
przedstawione bez notatek, lub zapamiętać listę zakupów bez zapisywania jej. Często
oczekuje się od kelnerów, aby przyjmowali zamówienia bez notowania ich. Można w dużym
stopniu usprawnić pamięć w takich sytuacjach dzięki zastosowaniu metody dostarczającej
systematycznych wskazówek dla informacji, która ma być zapamiętana. Istnieje wiele
strategii mnemonicznych. W poniższym paragrafie opiszę dwie spośród najlepiej znanych -
metodę słowa haka i metodę loci oraz pokażę,
jak można rozumieć ich skuteczność w terminach teorii generowania-rozpoznawania.
Metoda slowa haka. Metoda ta polega na nauczeniu się serii asocjacji pomiędzy liczbami i
słowami, jak w poniższym zestawie:
Jeden to Wiedeń Dwa to gra Trzy to lwy Cztery to kamery Pięć to zięć Sześć to teśc Siedem
to pledem Osiem to Antosiem Dziewięć to rtęć Dziesięć to jesień*
[ Pobierz całość w formacie PDF ]