[ Pobierz całość w formacie PDF ]
nych i przekazane do samodzielnych instytucji m.in. w Wielkiej Brytanii, na W´grzech, Australii,
Nowej Zelandii i Hongkongu.
112
Patrz zestawienie na ko’cu opracowania.
113
Wyjàtek stanowi m.in. Bank Portugalii, który ma explicite sformu"owany zapis w ustawie o funkcji poÝyczkodawcy
ostatniej instancji.
50 N a r o d o w y B a n k P o l s k i
Wnioski z doÊwiadcze’ mi´dzynarodowych
Przyk"adem formalnego rozwiàzania, uwzgl´dniajàcego zaangaÝowanie wielu stron w proces wspie-
rania stabilnoÊci finansowej jest Wielka Brytania. Stronami umowy Memorandum of Undestanding 114 sà:
bank centralny, urzàd zintegrowanego nadzoru finansowego (FSA) oraz rzàd. Raz w miesiàcu odby-
wa si´ posiedzenie Komitetu ds. StabilnoÊci Finansowej, w którym udzia" biorà przedstawiciele trzech
stron umowy. Usprawnia to wymian´ informacji oraz przyczynia si´ do bieÝàcej wspó"pracy tych in-
stytucji na rzecz stabilnoÊci finansowej. Zebranie Komitetu moÝe byç równieÝ zwo"ywane w trybie
nadzwyczajnym przez kaÝdà ze stron umowy, w sytuacji zagroÝenia kryzysem. Ponadto, w przypad-
ku, gdy nie ma jasnoÊci w sprawie podzia"u kompetencji pomi´dzy FSA i Bankiem Anglii w konkret-
nych dzia"aniach kryzysowych, stronà rozstrzygajàcà moÝe byç rzàd. Istotne znaczenie dla sprawne-
go dzia"ania systemu w praktyce ma zaangaÝowanie rzàdu. W przypadku, gdy konieczne jest uÝycie
Êrodków finansowych do dzia"a’ naprawczych lub ratujàcych bank/system bankowy, rzàd jako dys-
ponent funduszy publicznych moÝe byç stronà rozstrzygajàcà o udzieleniu wsparcia finansowego lub
udzieleniu gwarancji na zobowiàzania zagroÝonych banków.
Wraz z rozwojem rynków finansowych oraz rosnàcà skalà i zakresem dzia"alnoÊci banków
coraz wi´kszego znaczenia nabiera wspó"praca banków centralnych w zakresie zarzàdzania kryzy-
sowego w uk"adzie mi´dzynarodowym. W odpowiedzi na te wyzwania w Unii Europejskiej zosta-
"o podpisane Memorandum115, dotyczàce wspó"pracy pomi´dzy bankami centralnymi i instytucja-
mi nadzoru bankowego na wypadek wystàpienia sytuacji kryzysowej116. Zasady zdefiniowane
w porozumieniu majà zastosowanie w sytuacjach kryzysowych, mogàcych mieç potencjalnie za-
4
si´g mi´dzynarodowy. Dokument koncentruje si´ na procedurach wymiany informacji i nie odnosi
si´ w Ýaden sposób do metod oraz instrumentów s"uÝàcych rozwiàzywaniu kryzysu. Podstawowym
celem Memorandum jest, aby:
1) w momencie, gdy pojawi si´ pierwszy sygna" o potencjalnym zagroÝeniu kryzysem, infor-
macja o nim trafi"a do kompetentnej w tym zakresie instytucji banku centralnego i in-
stytucji nadzoru bankowego,
2) w przypadku, gdy kryzys si´ rozwinie i procedury kryzysowe zostanà uruchomione infor-
macja na bieÝàco i sprawnie przep"ywa"a pomi´dzy instytucjami zaangaÝowanymi w za-
rzàdzanie sytuacjà kryzysowà.
Porozumienie okreÊla najwaÝniejsze elementy, szczególnie istotne z punktu widzenia
sprawnego zarzàdzania sytuacjà kryzysowà na rynku finansowym. Zasady te dotyczà:
" podzia"u odpowiedzialnoÊci instytucji w zarzàdzaniu kryzysem,
" uruchamiania procedur wspó"pracy w przypadku wystàpienia kryzysu,
" wymiany, przep"ywu oraz zachowania poufnoÊci informacji,
" zapewnienia odpowiedniej infrastruktury logistycznej s"uÝàcej komunikacji i wymianie in-
formacji (np. osoby kontaktowe, listy dost´pnych informacji).
Organizacja procedur wspó"pracy w EU oparta jest na podstawowej zasadzie, wed"ug któ-
rej kompetencje decyzyjne w zakresie dzia"a’ antykryzysowych naleÝà do odpowiednich w"adz kra-
ju macierzystego (home country competent authority)117. Oznacza to, Ýe w przypadku, gdy zagro-
Ýenie kryzysem wynika z problemów banku dzia"ajàcego na skal´ mi´dzynarodowà, za zarzàdza-
nie kryzysem odpowiedzialny jest macierzysty dla danej instytucji bank centralny oraz macierzysta
instytucja nadzoru bankowego. Natomiast wymiana informacji powinna odbywaç si´ pomi´dzy
wszystkimi zaangaÝowanymi bankami centralnymi i instytucjami nadzoru, w ramach jurysdykcji
których dzia"ajà oddzia"y lub filie banku dotkni´tego kryzysem.
114
Memorandum of Understanding between HM Treasury, The Bank of England and The FSA.
115
Memorandum of Understanding on High-Level Principles of Co-operation between Banking Supervision and
Central Banks of the European Union in Crisis Management Situations.
116
Kraje 15-tki UE popisa"y dokument w marcu 2003 r., natomiast w czerwcu 2004 r. do"àczy"y do porozumienia no-
we kraje cz"onkowskie UE.
117
Macierzysta instytucja nadzoru bankowego, czyli ta, która przyzna"a bankowi licencj´ i bank centralny tego same-
go kraju. Definicja zgodna z Directive 2000/12/EC of the EU Parliament and of The Council relating to the taking up
and pursuit of the business of credit institutions .
MATERIA¸Y I STUDIA ZESZYT 179 51
Wnioski z doÊwiadcze’ mi´dzynarodowych
4.2. Sposoby rozwiàzywania kryzysów bankowych i problemów pojedynczych
banków
Analiza doÊwiadcze’ mi´dzynarodowych dowodzi, Ýe w sytuacji zagroÝenia dla stabilnoÊci
finansowej banki centralne przyjmowa"y najcz´Êciej czynnà postaw´ i angaÝowa"y si´ aktywnie
w zarzàdzanie sytuacjà kryzysowà. Przy czym podejmowa"y dzia"ania zarówno w sytuacji kryzysu
ca"ego systemu bankowego, jak i w przypadku problemów indywidualnych banków, mogàcych
stanowiç zagroÝenie systemowe.
W wi´kszoÊci przypadków zaangaÝowanie banków centralnych we wspieranie ca"ego sekto-
ra bankowego by"o efektem wystàpienia kryzysu o charakterze systemowym, a spowodowane by-
"o koniecznoÊcià przeciwdzia"ania niekorzystnym zjawiskom i odpowiedzialnoÊcià za dba"oÊç o sta-
bilnoÊç finansowà. Natomiast w"àczanie si´ w dzia"ania wspierajàce indywidualne instytucje finan-
sowe mia"o miejsce, gdy w ocenie banków centralnych utrata p"ynnoÊci lub upadek pojedynczej
instytucji móg" spowodowaç destabilizacj´ ca"ego systemu bankowego. Przy czym decyzja o udzie-
leniu wsparcia oparta by"a na indywidualnie przeprowadzanej ocenie zagroÝenia systemowego
w zaistnia"ych specyficznych warunkach rynkowych.
Sposoby wsparcia ze strony banku centralnego by"y bardzo zróÝnicowane poczàwszy od
realizacji tradycyjnej funkcji poÝyczkodawcy ostatniej instancji, poprzez róÝne rozwiàzania niestan-
4
dardowe, a na decyzji o zaniechaniu dzia"a’ ko’czàc (porównaj schemat 1).
Warto zauwaÝyç, w"aÊciwie w kaÝdym analizowanym przypadku kryzysu w systemie finan-
sowym, banki centralne realizowa"y strategi´ dzia"a’ szybkich i moÝliwie przejrzystych. Sprzyja"a
ona redukcji niepewnoÊci na rynku, przywraca"a zaufanie do systemu i instytucji finansowych,
a takÝe do rzàdu i samego banku centralnego. Szybka reakcja wobec zagroÝenia kryzysem s"uÝy"a
obniÝeniu kosztów dzia"a’ antykryzysowych ponoszonych zarówno przez banki centralne, jak i in-
ne instytucje siatki bezpiecze’stwa oraz ca"e spo"ecze’stwo.
NaleÝy jednak zawsze mieç na uwadze fakt, Ýe dzia"ania instytucji publicznych, w tym ban-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]