[ Pobierz całość w formacie PDF ]
kościoła jarem. Pochodzi z XI-XIII w. Badania przeprowadzone 1962-6 ujawniły trzy fazy wału o
konstrukcji rusztowej i przekładowej, jamy magazynowe, ślady słupów oraz paleniska.
SIERADZ
Woj: AÓDZKIE
(dawniej: sieradzkie)
Powiat: SIERADZKI
Gmina : SIERADZ (MIASTO)
" Jedno z najstarszych miast w Polsce. Najdawniejsze ślady osdnictwa na terenie Sieradza, potwierdzone
badaniami archeologicznymi, pochodzÄ… z VI - VII wieku n.e. Nazwa miasta wywodzi siÄ™ od imienia
osobowego Sirorad. Od XII w. znana była zlatynizowana forma Siradia. Przez następne wieki używano
nazwy Sieradz lub Siradz. Pierwsza wiadomość historyczna o grodzie Sieradzu pochodzi z 1136 r. i zawarta
jest w bulli Innocentego II. Sieradz wymienia także "Księga Rogera" - geografa arabskiego z XII w. AL
Idrisiego. Tak więc już w XII w. Sieradz był jednym z wyróżniających się punktów Polski. Obok grodu
istniało tu znaczne podgrodzie. Miasto posiadało prawo magdeburskie. W drugiej poł. XIII w. Sieradz stał
się stolicą księstwa udzielnego. Są podstawy do przypuszczania, iż w 1213 r. Sieradz był miejscem synodu
prowincjonalnego kościoła polskiego. W tej sytuacji jasnym jest, iż sieradzkie grodzisko stożkowe należy
traktować tylko jako pózniejszy element, poprzedzony starszym grodem ze starszym podgrodziem. Badania
archeologiczne potwierdzają istnienie śladów osadnictwa na Wzgórzu Zamkowym od drugiej poł. XI w. do
XIV wieku. Pierwszy poziom osadniczy, datowany na drugą poł. XI w., uchwycono na warstwie madów
rzecznych. Na podstawie zachowanych konstrukcji chat można stwierdzić, że mieszkańcy byli narażeni na
ciągłe podnoszenie się stanu wód w okolicznych rzekach: Warcie i %7łeglinie. Prawdopodobnie grząski teren
pokryto warstwą konstrukcji rusztowej z okrąglaków i poprzecinanych na połowę pali. Dopiero na niej
układano bierwiona domostw zrębowych. Obserwacje poczynione w innych punktach badawczych sugerują,
że stosowano również drugą technikę umacniania gruntu. Przed postawieniem pierwszych zabudowań
rzucano faszynę w postaci gałęzi wplecionych między kołki i grube pale. Natrafiono także na ślady
palisady. Drugi poziom osadniczy datowany na XII w. wyraznie oddzielajÄ… od starszego osadnictwa
warstwy powodziowe. Reprezentują go chaty zrębowe. Wewnątrz nich znaleziono kamienne paleniska, a w
jednej piec kopułkowy. W chacie i ich sąsiedztwie znaleziono bardzo dużo fragmentów ceramiki, przęśliki,
kości zwierzęce, przedmioty żelazne (krzesiwa, szydła, noże, sierpy, klucze, sprzączki). Natrafiono również
na ślady hutnictwa i kowalstwa. Do ciekawych znalezisk zaliczane są amulety oraz fragmenty obrączek
szklanych i paciorki szklane. Wymiany dalekosiężnej dowodzą przęśliki z różowego łupku wołyńskiego.
Nad tym poziomem uchwycono wał starszy grodu, datowany na wiek XII i początki XIII wieku. Wał miał u
podstawy szerokość ok. 7 m. Zbudowany był w konstrukcji skrzyniowo-rusztowej, z drewna, kamieni i
ziemi. Rumowisko wału starszego pokrywał wał młodszy, datowany na drugą połowę XIII w. - początek
XIV. Do jego budowy użyto drewna, kamieni, gliny oraz zastosowano na różnych odcinkach różne techniki
budowlane w zależności od właściwości terenu. Częściowo tylko uchwycono poziom osadniczy, datowany
na drugą połowę XIII w. Pochodzi z niego największa ilość i różnorodność materiału zabytkowego. Oprócz
fragmentów ceramiki i przedmiotów codziennego użytku znaleziono części uzbrojenia (topór, groty od kusz,
groty oszczepów, urządzenia spustowe kuszy wykonane z rogu) i uprzęży końskiej.
Od 1968 obiektem zainteresowania archeologów i architektów jest rotunda odkryta w południowo-
wschodniej części Wzgórza. Rotundy stawiano w okresie kształtowania się naszej państwowości w
ważniejszych grodach, w których często przebywali władcy. Do takich właśnie grodów zaliczał się nie
istniejący już zamek sieradzki, w którym co wynika z badań archeologicznych istniała rotunda. Była to
kaplica stojąca zazwyczaj w sąsiedztwie pałaców stanowiących budowlę reprezentacyjno-mieszkalną.
Rotunda w Sieradzu stanowi zabytek unikalny. Jest to bowiem jedyna w Polsce i jedna z nielicznych w
Europie kaplica grodowa o założeniu centralnym zbudowana z cegieł. Ustalono, że pochodzi z XIIIw. co
swiadczyć o tym może odkryta we wnętrzu nawy i apsydy drewniana podłoga o grubości 80cm. Składała się
ona z naprzemianlegle układanych warstw belek i warstw złożonych z potłuczonych glinianych naczyń
pochodzących z XIIIw. Wymiary cegieł rotundy i sposób ich ułożenia w murze są charakterystyczne dla
tego samego stulecia. Przypuszcza się, że sieradzka rotunda została zbudowana z inicjatywy księcia
Kazimierza Kujawskiego lub Leszka Czarnego. Budowla ta jak się przypuszcza pełniła funkcję sakralną
jako grodowa kaplica oraz militarną jako wieża włączona w obronny wał grodu.
SIERAKÓW
Woj: WIELKOPOLSKIE
(dawniej: poznańskie)
Powiat: MIDZYCHODZKI
Gmina : SIERAKÓW
" Miasto nad Wartą, w Kotlinie Gorzowskiej. 6,2 tys. mieszkańców (1998). Wzmiankowane od połowy XIII
w (1521), jako grodzisko przy szlaku z Poznania przez Drezdenko do Szczecina.
SKIBICE
Woj: LUBELSKIE
Powiat: ZAMOJSKI
Gmina : GRABOWIEC
" Grodzisko
SKOMACK WIELKI
Woj: WARMICSKO-MAZURSKIE
Powiat: EACKI
Gmina : STARE JUCHY
" W okolicy, nad jeziorem Orzysz, znajduje się okazałe grodzisko jaćwieskie.
SAUPNO
Woj: MAZOWIECKIE
(dawniej: płockie)
Powiat: PAOCKI
Gmina : SAUPNO
" Grodzisko
SMOADZINO
Woj: POMORSKIE
(dawniej: słupskie)
Powiat: SAUPSKI
Gmina : SMOADZINO
" Wieś nad Aupawą, na Wybrzeżu Słowińskim. Gmine zamieszkuje 3 720 mieszkańców (1999). Pierwsza
wzmianka z 1281. W latach 1329-1341 pod panowaniem Krzyżaków. Siedziba dyrekcji Słowińskiego Parku
Narodowego i Muzeum Przyrodniczo-Leśnego Parku. 0,5 km na południowy zachód od Smołdzina, na
zboczu góry Rowokół, stanowisko archeologiczne obejmujące wczesnośredniowieczne grodzisko
pierścieniowate z IX-XI w., obwiedzione wałem. Miejsce kultu pogańskiego.
SOBÓTKA
Woj: DOLNOZLSKIE
(dawniej: wrocławskie)
Powiat: WROCAAWSKI
Gmina : SOBÓTKA
" Miejscowość ta, wymieniana już w 1148 r. jako osada targowa, była pierwotnie związana z głównym
ośrodkiem kultu pogańskiego Słowian na Zlęży. W czasach pózniejszych była to osada przy grodzie
kasztelańskim. Obok kościoła Zw. Anny zachowała się kamienna rzezba prahistoryczna, tzw. mnich lub
grzyb, a przy niej kamienny lew z XII w.
SOCSK
[ Pobierz całość w formacie PDF ]